Veelgestelde vragen over de Wet Bibob

De Wet Bibob staat voor 'Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur'. Deze wet geeft overheidsinstanties (zoals een gemeente) de mogelijkheid om de achtergrond van bedrijven en personen met wie zij zakendoen, te screenen. Om dit te doen, voeren overheidsinstanties een Bibob-onderzoek uit. Het doel van een Bibob-onderzoek is het voorkomen dat de overheid onbewust criminaliteit faciliteert, door bijvoorbeeld het verlenen van een vergunning of het verstrekken van een subsidie aan een malafide ondernemer. Het Bibob-onderzoek kan door de overheidsinstantie zelf worden gedaan, maar op verzoek van de overheidsinstantie ook door het Landelijk Bureau Bibob (LBB).

Als uit het Bibob-onderzoek blijkt dat er een risico is dat bijvoorbeeld een vergunning wordt misbruikt voor criminele doeleinden, dan kan de bevoegde overheidsinstantie de vergunningaanvraag weigeren of de verleende vergunning intrekken. Zo wordt de integriteit van de overheid beschermd. 

Het Landelijk Bureau Bibob (LBB) is onderdeel van Justis en voert op verzoek van overheidsinstanties integriteitsscreeningen uit aan de hand van de Wet Bibob. Het LBB onderzoekt het risico dat bijvoorbeeld een vergunning, subsidie of andere beslissing van de overheid wordt misbruikt. Daarover brengt het LBB een advies uit aan overheidsinstanties, zoals gemeenten en provincies. Het LBB mag meer informatie opvragen dan andere overheidsinstanties en kan daarom uitgebreider en vollediger onderzoek doen naar de integriteit van een ondernemer en diens zakelijke omgeving.

De Wet Bibob is - naast vergunningen - op veel overheidsbeslissingen van toepassing, zoals subsidies, vastgoedtransacties en overheidsopdrachten. Overheidsinstanties doen enkel een Bibob-onderzoek als er integriteitsrisico’s zijn, bijvoorbeeld omdat sprake is van een branche die gevoelig is voor criminaliteit. In dit overzicht staat in welke branches de Wet Bibob toegepast kan worden. Het gaat bijvoorbeeld om de horecabranche, de milieubranche en de transportbranche.

Als een ondernemer bijvoorbeeld een vergunning aanvraagt bij een overheidsinstantie zoals een gemeente, dan doet de overheidsinstantie in sommige gevallen een eigen Bibob-onderzoek. Wanneer zij dit doen, staat in hun eigen (gemeentelijke) beleid. Op basis van het eigen Bibob-onderzoek mag de overheidsinstantie besluiten om een vergunning wel of niet te verlenen. 

Als de overheidsinstantie na het eigen Bibob-onderzoek nog twijfels heeft over de integriteit van de ondernemer of diens zakelijke omgeving, dan mag de overheidsinstantie advies aanvragen bij het Landelijk Bureau Bibob (LBB). Het LBB kan uitgebreider en diepgaander onderzoek doen naar de strafbare feiten van de ondernemer en diens zakelijke omgeving. Het LBB stelt een Bibob-advies op voor de overheidsinstantie die het advies heeft aangevraagd. Met het advies kan de overheidsinstantie een beslissing nemen over de vergunning. De beslissing om de vergunning al dan niet te verlenen, is en blijft de verantwoordelijkheid van de betreffende overheidsinstantie. 

Wanneer een overheidsinstantie een eigen Bibob-onderzoek uitvoert, wordt de ondernemer zelf gescreend, maar ook diens zakelijke relaties. Deze zakelijke relaties zijn bijvoorbeeld financiers, aandeelhouders of bestuurders. Zakelijke relaties kunnen ook verhulde relaties zijn, zoals de achterman bij een stromanconstructie. 

Wanneer het Landelijk Bureau Bibob (LBB) op verzoek van een overheidsinstantie een Bibob-onderzoek uitvoert doet het LBB – net zoals de overheidsinstantie – onderzoek naar de ondernemer die bijvoorbeeld de vergunning heeft aangevraagd en zijn zakelijke omgeving (bijvoorbeeld financiers, aandeelhouders of bestuurders).

Het LBB mag echter onderzoek doen naar een uitgebreider netwerk dan de overheidsinstelling mag in het eigen Bibob-onderzoek. Zo mag het LBB ook onderzoek doen naar nevengeschikte ondernemingen en andere zakelijke relaties waarmee de ondernemer een duurzame, op zakelijke samenwerking gerichte relatie heeft. Zakelijke relaties uit het verleden kunnen ook in het Bibob-onderzoek van het LBB voorkomen. 

Het Landelijk Bureau Bibob (LBB) gebruikt verschillende bronnen om te controleren of een ondernemer en diens zakelijke omgeving in het verleden strafbare feiten hebben gepleegd of crimineel voordeel hebben verkregen. Het LBB vraagt via informatieverzoeken of er informatie bij de bron bekend is over de ondernemer en diens zakelijke omgeving.

Het LBB kan open bronnen raadplegen, zoals het internet, maar ook gesloten bronnen. Het LBB vraagt bijvoorbeeld het strafblad op via de Justitiële informatiedienst. Het LBB mag ook de politie-eenheden, het Openbaar Ministerie, de Belastingdienst, de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD), uitkeringsinstanties, inspecties en het European Criminal Record Information System (ECRIS) bevragen. In ECRIS zijn de nationale strafregisters van de EU-landen aan elkaar gekoppeld. Alle informatieleveranciers van het LBB staan in dit overzicht genoemd.

Voor het Bibob-onderzoek van het Landelijk Bureau Bibob (LBB) is informatie over antecedenten van de ondernemer en diens zakelijke omgeving relevant. Het LBB richt zich daarbij op informatie over strafbare feiten (misdrijven en overtredingen) en bestuurlijk beboetbare overtredingen. Het kan dan gaan om (on)herroepelijke veroordelingen, strafbeschikkingen, transacties, sepots en openstaande zaken, maar ook om (onherroepelijke) bestuurlijke boetes, herstelsancties (zoals lasten onder dwangsom) en andere handhavingsbesluiten. 

Het Landelijk Bureau Bibob (LBB) heeft in principe 8 weken de tijd om het advies voor de overheidsinstantie af te ronden. Deze termijn mag eenmalig worden verlengd met 4 weken. De adviestermijn van het LBB schort de beslistermijn van de overheidsinstantie op. 

Met een Bibob-onderzoek van het Landelijk Bureau Bibob (LBB) wordt onderzocht of de ondernemer en diens zakelijke omgeving te maken hebben met bijvoorbeeld strafbare feiten uit het verleden of crimineel geld dat behaald is in het verleden. In het Bibob-onderzoek kunnen verschillende conclusies staan: 

• Er is sprake van een risico dat crimineel geld met de vergunning wordt gebruikt of zal worden gebruikt (een A-grond);
• Er is sprake van een risico dat strafbare feiten met de vergunning worden gepleegd of gepleegd zullen worden (een B-grond).

Daarnaast staat in het advies ook of het vermoeden bestaat dat strafbare feiten zijn gepleegd om de vergunning te krijgen of behouden. Dit kan bijvoorbeeld zo zijn als het Bibob-vragenformulier, dat de ondernemer heeft moeten invullen voor de overheidsinstantie waar de vergunning is aangevraagd of gegeven, opzettelijk onjuist is ingevuld. Lees meer over de gevaarsbeoordeling door het LBB. 

Als een Bibob-advies van het Landelijk Bureau Bibob (LBB) is afgerond, wordt het naar de overheidsinstantie gestuurd die het advies heeft aangevraagd en die over (bijvoorbeeld) de vergunning gaat. Op basis van de conclusies in het Bibob-advies kan de overheidsinstantie een beslissing nemen over deze vergunning. De ondernemer die deze vergunning heeft of heeft aangevraagd krijgt te horen of hij of zij de aangevraagde vergunning krijgt of de al gekregen vergunning mag houden. Het kan ook zijn dat de overheidsinstantie voorschriften verbindt aan de vergunning. Lees meer op de pagina Na het advies. 

Op informatie die het Landelijk Bureau Bibob (LBB) heeft ontvangen rust een strenge geheimhoudingsplicht. Dit betekent dat het LBB de informatie niet zomaar met anderen mag delen. Ook de overheidsinstantie die het advies van het LBB heeft ontvangen, mag de informatie niet met anderen delen. Het delen van informatie mag alleen als het in de wet uitdrukkelijk is toegestaan. Het schenden van de geheimhoudingsplicht is strafbaar.

Een overheidsinstantie mag informatie uit het advies van het LBB alleen delen met de ondernemer die (bijvoorbeeld) de vergunning heeft aangevraagd, als hij vanwege het onderzoek en het advies geen vergunning krijgt. Hij mag dan inzien waarom hij geen vergunning krijgt. Als een zakelijke relatie (ook) een reden is om de vergunning niet te verlenen, dan mag deze zakelijke relatie ook het advies inzien, voor zover het op hem betrekking heeft. 

Het Landelijk Bureau Bibob (LBB) mag de informatie over een ondernemer en diens zakelijke omgeving nog 5 jaar hergebruiken voor andere adviezen waarin zij een rol hebben. Het LBB mag de informatie in totaal 8 jaar bewaren. 

Medewerkers van overheidsinstanties die op grond van de Wet Bibob bevoegd zijn om gevaarsconclusies of meldingen van terugtrekkingen te registreren kunnen toegang krijgen tot het Bibob-register. Dit doen zij door autorisatie aan te vragen.

Als u een medewerker van een overheidsinstantie bent die op grond van de Wet Bibob bevoegd is om gevaarsconclusies of meldingen van terugtrekkingen te registreren kunt u toegang krijgen tot het Bibob-register.

Stuur een e-mail naar bibob@justis.nl met de volgende gegevens:

• Voornamen en achternaam
• (persoonsgebonden) E-mailadres
• (mobiele) Telefoonnummer
• Naam overheidsinstantie

Voorwaarde is wel dat u eHerkenning heeft om met het informatieportaal van Justid te kunnen werken.

Op de pagina over eHerkenning vindt u meer informatie. U heeft eHerkenningsniveau 3 (EH3) nodig. Bij het aanvragen van eHerkenning bij uw eHerkenningsleverancier, geeft u aan dat het om de machtiging Informatieportaal van Justid gaat.

U hoeft niet te wachten met het aanvragen van toegang voor het Bibob-register vóórdat u eHerkenning heeft geregeld.

Als u uiterlijk op 16 september 2022 autorisatie heeft aangevraagd, dan is de autorisatie sowieso geregeld per 1 oktober 2022 en kunt u direct aan de slag.

Als u tussen 17 september en 1 oktober 2022 autorisatie aanvraagt, dan is de autorisatie uiterlijk 7 oktober 2022 geregeld.

Als u na 1 oktober 2022 autorisatie aanvraagt, dan is de autorisatie binnen uiterlijk 5 werkdagen geregeld.

Nee, u krijgt geen account of wachtwoord. Als de toegang is aangevraagd en Justid de autorisatie heeft geregeld, wordt het Bibob-register voor u beschikbaar op het informatieportaal van Justid. Bekijk hier wanneer u toegang krijgt. 

Voorwaarde is wel dat u eHerkenning heeft om met het informatieportaal van Justid te kunnen werken. 

Dit ligt expliciet vast in artikel 11a van de Wet Bibob. Hieruit volgt namelijk dat het LBB op verzoek van een bestuursorgaan of rechtspersoon met een overheidstaak bericht of er ten aanzien van een in het artikel genoemde (rechts)persoon een gevaarsconclusie of melding terugtrekking in het Bibob‐register is opgenomen. Bij het doen van een informatieverzoek via het Bibob‐register wordt expliciet erop gewezen dat deze bevraging in het kader van een eigen onderzoek dient plaats te vinden. Alleen vertegenwoordigers van bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak met de bevoegdheid om eigen Bibob‐onderzoek te doen, hebben toegang tot het register en zijn verplicht de zelfstandig getrokken gevaarsconclusies en meldingen terugtrekkingen te registreren. Daarnaast hebben zij de bevoegdheid eigen gevaarsonclusies en meldingen terugtrekkingen te raadplegen, wijzigen en verwijderen.